dầu lửa từ lâu đã là nguồn thu nhập quan yếu của Nga, và Châu Âu “nghiện” dầu lửa của họ. Nhưng giờ đây, Moscow đang phải đối mặt với một thách thức chưa từng có: Nếu lục địa này cấm du nhập hàng triệu thùng dầu thô của Nga, liệu cường quốc dầu mỏ này có thể tìm được khách hàng mới không?
Liên minh châu Âu (EU), đã từng rất lừng chừng trong việc cấm năng lượng của Nga, hiện đang thực hiện các bước để ngăn chặn dòng chảy dầu và các sản phẩm tinh luyện của Nga đến hồ hết các nhà nước thành viên trong năm nay khi cuộc chiến ở Ukraine kéo vỏ tủ điện dài. Nếu khối này tán thành được một lệnh cấm vận như vậy, điều đó sẽ "tiến công" thẳng vào trọng tâm của nền kinh tế Nga - vốn đang đấu thu lợi nhuận từ lĩnh vực năng lượng đồ sộ của mình.
Mỹ, Canada, Vương quốc Anh và Australia đã cấm du nhập dầu của Nga, và Nhật Bản cho biết họ sẽ hành động rưa rứa "về nguyên tắc" sau cuộc họp G7 vào cuối tuần qua. Điều đó, nếu phối hợp với lệnh cấm vận của EU, sẽ khiến khoảng một nửa nền kinh tế toàn cầu hạn chế đối với dầu mỏ của Nga.
Moscow sẽ không bị bại liệt chỉ sau một đêm. Các nhà nước như Ấn Độ vẫn tận dụng các đợt giá dầu Nga giảm sâu để tiếp chuyện mua hàng trăm nghìn thùng dầu mỗi ngày từ nước này. Và các khoản thu nhập từ thuế của Điện Kremlin đã tăng nhanh do sự gia tăng tổng thể giá cả trên toàn cầu do cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.
Nhưng theo thời gian, việc mất châu Âu - điểm đến của hơn một nửa lượng dầu xuất khẩu của Nga - sẽ giáng một đòn mạnh vào Điện Kremlin, làm giảm doanh thu của Chính phủ do các lệnh trừng trị hà khắc khác ngày càng gia tăng. Điều đó sẽ khiến quốc gia này phải vật lộn để tìm đủ khách hàng mới lấp đầy khoảng trống mà EU rút đi. Cơ quan Năng lượng Quốc tế và các nhà phân tích khác dự đoán sản lượng dầu của Nga sẽ giảm mạnh.
Henning Gloystein, giám đốc chương trình năng lượng của công ty tư vấn Eurasia Group cho biết: "Điều đó làm tổn thương nước Nga, không còn nghi ngờ gì nữa".
Tầm quan yếu của thị trường Châu Âu
Moscow chủ yếu dựa vào nguồn thu từ lĩnh vực dầu khí hùng mạnh của mình. Trong tháng 1/2022, lĩnh vực này chiếm 45% ngân sách của Chính phủ liên bang.
Và Châu Âu từ lâu đã trở nên khách hàng hàng đầu của Nga. Năm ngoái, khoảng 1/3 lượng dầu nhập khẩu vào châu lục này đến từ Nga, theo IEA. Trước khi Nga thực hiện "chiến dịch đặc biệt" ở Ukraine, châu Âu du nhập khoảng 3,4 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Nga.
Con số đó đã giảm nhẹ sau đó. Kể từ cuối tháng Hai, đa số các nhà kinh doanh dầu mỏ ở châu Âu đã tránh xa dầu thô của Nga - được chuyên chở bằng đường biển, vì phải đối mặt với uổng chuyển vận tăng cao và khó bảo đảm nguồn tài chính cũng như những bảo hiểm cấp thiết. Châu Âu đã du nhập khoảng 3 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Nga vào tháng 4/2022, theo Rystad Energy.
Nhưng sau hơn hai tháng chiến tranh ở Ukraine, Liên minh châu Âu còn muốn tiến xa hơn nữa. Các nhà lãnh đạo EU đã đề xuất một lệnh cấm đối với quờ du nhập dầu thô từ Nga trong vòng 6 tháng và chấm dứt nhập khẩu các sản phẩm tinh chế từ nước này vào cuối năm nay.
Các cuộc thương thuyết đang diễn ra. Trong khi các nhà nước như Đức đang chạy đua để giảm bớt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga, thì những nhà nước khác cho biết họ sẽ không sẵn sàng tham dự vào kế hoạch đó. Chính phủ Hungary cho biết họ sẽ cần từ 3 đến 5 năm để cắt giảm nguồn dầu lửa của Nga. Các nhà nước không giáp biển khác như Slovakia và Cộng hòa Séc, vốn chủ yếu dựa vào nguồn cung cấp bằng đường ống, cũng muốn có những sản phẩm rưa rứa.
Tuy nhiên, kế hoạch của EU sẽ gây sức ép lên nền kinh tế Nga, nền kinh tế mà Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự đoán sẽ giảm 8,5% trong năm nay dù EU không cấm nhập khẩu dầu, bước vào thời kỳ suy thoái sâu.
Các nhà phân tích của Rystad Energy và Kpler (một công ty nghiên cứu khác) tính nết rằng Nga sẽ cần phải cắt giảm sản lượng khoảng 2 triệu thùng/ngày - tức khoảng 20% - do lệnh cấm vận nói trên.
Các chuyên gia tại Bruegel, một tổ chức tham mưu có trụ sở tại Brussels, viết: "dầu lửa là nguồn cung cấp tiền tệ chính cho Nga, và kể từ khi Mỹ và các đồng minh vận dụng các biện pháp trị tài chính đối với Nga thì dầu mỏ đã trở thành mạch máu quan yếu cho nền kinh tế Nga…".
Ấn Độ tăng mua, Trung Quốc tụt hậu
Lệnh cấm vận từ thị trường nhập khẩu đồ sộ như châu Âu sẽ có những mặt trái. Nếu kết quả là giá dầu thô tăng, Moscow thực thụ có thể có được nhiều nguồn thu hơn cho Chính phủ từ thuế dầu, ít nhất là trong ngắn hạn.
Tuy nhiên, điều đó lại ảnh hưởng đến khả năng chuyển hướng dầu của Nga đến những người mua khác, và điều đó sẽ không hề dễ dàng.
Một phần đáng kể lượng dầu xuất khẩu của Nga sang châu Âu được chuyển đến khối này qua đường ống. Việc định tuyến lại những thùng dầu đó đến các thị trường ở châu Á sẽ đòi hỏi cơ sở hạ tầng mới tốn kém mà sẽ mất nhiều năm để xây dựng.
Trong khi đó, dầu đi bằng đường biển có thể tìm được người mua thay thế. Ấn Độ - quốc gia tiêu thụ khoảng 5 triệu thùng dầu mỗi ngày - đã tăng mạnh nhập khẩu từ Nga kể từ khi chiến tranh nổ ra.
Dầu thô Urals – sản phẩm chính của Nga - được định giá ứng với dầu Brent – loại dầu tham chiếu cho thị trường toàn cầu. Trước khi xảy ra xung đột giữa Nga và Ukraine, dầu Urals được giao tế ở mức rẻ hơn vài US cent so với dầu Brent. ngày nay, mức chiết khấu của loại dầu này lên tới 35 USD/thùng, khiến nó trở nên hấp dẫn hơn nhiều đối với những người mua không bị buộc ràng bởi các lệnh trừng phạt.
Giá dầu thô Urals của Nga.
Dữ liệu từ Rystad Energy cho thấy nhập cảng dầu thô của Ấn Độ từ Nga đã tăng lên gần 360.000 thùng/ngày trong tháng 4, tăng gấp 5 lần so với tháng 1.
Matt Smith, nhà phân tách dầu mỏ hàng đầu thuộc Kpler cho biết: "Vào thời khắc mà những người khác sẵn sàng trốn tránh hoặc xa lánh dầu thô của Nga, họ (Ấn Độ) tuồng như là những người hưởng lợi lớn nhất từ việc giá giảm như vậy".
Về phía mình, Ấn Độ đã giảm thiểu mức tăng đột biến du nhập dầu Nga. Trong một tuyên ship hàng dễ vỡ bố vào tuần trước, Bộ dầu lửa và Khí đốt tự nhiên Ấn Độ cho biết nước này nhập khẩu dầu từ khắp nơi trên thế giới, trong đó có một lượng đáng kể từ Mỹ.
Trong một tuyên bố phát đi, Bộ này cho biết: "Bất chấp những biểu hiện theo cách khác, năng lượng mua từ Nga vẫn rất nhỏ so với tổng mức tiêu thụ của Ấn Độ".
Ấn Độ đang tăng cường nhập khẩu dầu thô của Nga.
Trung Quốc, trước đây là khách mua dầu lớn nhất của Nga, cũng được cho là sẽ hăng hái tận dụng nhịp giá dầu Nga được chiết khấu lớn.
Dữ liệu từ Rystad, Kpler và OilX cho thấy du nhập dầu từ Nga vào Trung Quốc đã tăng kể từ khi xảy ra chiến tranh ở Ukraine, nhưng không đáng kể.
OilX, dùng dữ liệu công nghiệp và vệ tinh để theo dõi sản lượng và dòng chảy dầu, nhận thấy rằng du nhập của Trung Quốc từ Nga qua đường ống và đường biển chỉ tăng 175.000 thùng mỗi ngày trong tháng 4 - tăng khoảng 11% so với khối lượng nhàng nhàng của năm 2021. nhập khẩu qua đường biển trong tháng 5 theo những dữ liệu sơ bộ cho thấy sẽ tăng mạnh hơn thế.
Tuy nhiên, nhu cầu về năng lượng của Trung Quốc đã giảm do nước này đang tăng cường những vắt ngăn chặn sự lây lan của virus COVID-19 bằng cách áp đặt các hạn chế cứng rắn đối với các thành phố lớn, như các lệnh phong tỏa. Đó là lý do khiến "Trung Quốc không ‘đổ xô’ đi mua bít tất mọi thứ", và điều đó khiến Moscow rơi vào khó khăn trong việc tiêu thụ dầu thô của mình.
Tham khảo: Cnn, Investing
Vũ Ngọc Diệp
Theo luật pháp & độc giả